Stosownie do treści przepisów ustawy z dnia 20.07.1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, do stażu pracy pracy pracownika wlicza się okresy pracy w gospodarstwie rolnym. Zaliczenie takiego okresu przekłada się przede wszystkim na wzrost świadczeń na rzecz pracownika. Może powodować np. wzrost dodatku za wieloletnią pracę, konieczność wypłaty nagrody jubileuszowej albo też wzrost jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Co ważne, taka swoista „podwyżka” świadczeń nie zależy od dobrej woli pracodawcy. W razie spełnienia przesłanek ustawowych pracodawca ma obowiązek wliczyć okresy pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy. Ustawodawca wprost bowiem wskazał, że „do stażu tego wlicza się pracownikowi” a nie, że np. „można wliczyć” okresy pracy.
Kto i jak może ubiegać się o wliczenie okresu pracy w gospodarstwie?
Wliczenia do stażu pracy podlegają okresy pracy wykonywanej:
- we własnym gospodarstwie rolnym,
- w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów (poprzedzającą objęcie tego gospodarstwa) oraz
- w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika.
W przypadku pracy w gospodarstwie rodziców lub teściów zaliczeniu podlega okres pracy przed dniem 1 stycznia 1983 r., po ukończeniu 16 roku życia, a w przypadku domownika – okresy pracy po dniu 31 grudnia 1982 r.
Wykazanie okresów pracy następuje przez przedstawienie pracodawcy zaświadczenia wystawionego przez „właściwy urząd gminy”, stwierdzającego okresy pracy w gospodarstwie rolnym. Gdyby jednak urząd nie dysponował odpowiednimi dokumentami umożliwiającymi wydanie takiego zaświadczenia, powinien o tym fakcie zawiadomić wnioskodawcę, który następnie okresy pracy może wykazać za pomocą zeznań co najmniej dwóch świadków. Świadkowie ci powinni w wykazywanych okresach mieszkać na terenie, na którym położone było gospodarstwo rolne. W praktyce zatem, jeżeli nie możemy złożyć pracodawcy zaświadczenia, to musimy złożyć otrzymane z urzędu gminy zawiadomienie oraz protokoły zeznań co najmniej dwóch świadków.
Rozpatrywanie wniosku przez pracodawcę.
Pracodawca jest zobowiązany wliczyć wykazane w powyższy sposób okresy pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy pod warunkiem, że przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy. (art. 1 w/w ustawy). W przeważającej większości przypadków przepisy prawa pracy przewidują jednak wliczanie okresów zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy.
Praktyka wskazuje również, że o ile pracodawcom nie nastręcza większych trudności zinterpretowanie okresów pracy we własnym gospodarstwie rolnym oraz w gospodarstwie rolnym rodziców lub teściów, to sporne w wielu przypadkach było właściwe zinterpretowanie i określenie osoby domownika. W ustawie zawarto odesłanie do przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, w której zdefiniowano osobę domownika. Stosownie do przepisów tej ustawy domownikiem jest osoba, która ukończyła 16 lat, pozostawała z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkiwała na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie oraz stale pracowała w tym gospodarstwie rolnym i nie była związana z rolnikiem stosunkiem pracy.
Jeżeli pracodawca nie uwzględni żądania pracownika dotyczącego wliczenia okresów pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, pracownikowi przysługuje droga sądowa. W zależności od rodzaju stosunku pracy właściwy będzie sąd powszechny lub sąd administracyjny.