W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z powodu COVID-19, niezależnie od przesłanek wskazanych w Kodeksie karnym wykonawczym, możliwe jest udzielenie skazanemu przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności.
Dotychczas wniosek o udzielenie przerwy mógł być uzasadniony jedynie chorobą psychiczną lub inną ciężką chorobą uniemożliwiającą odbywanie kary albo ważnymi względami rodzinnymi lub osobistymi. Przesłanki udzielenia przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności ujęto w przepisach art. 153 par. 1 i 2 Kodeksu karnego wykonawczego.
Nowe uregulowanie.
Wprowadzone z końcem marca 2020 r. przepisy umożliwiają udzielenie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności także w sytuacji w której przerwa przyczyni się do ograniczenia lub wyeliminowania epidemii.
Zgodnie z przepisami przyjętej w dniu 31 marca 2020 r. ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020, poz. 568) wniosek o udzielenie przerwy można złożyć jeżeli przerwa przyczyni się do ograniczenia albo wyeliminowania epidemii.
Należy dodać, że przerwa udzielone w trybie w/w ustawy może dotyczyć tylko epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego związanego z koronawirusem COVID-19. Po ustaniu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego rozwiązanie to nie będzie mogło być stosowane.
Dyrektor zakładu karnego składa wniosek.
Wniosek o udzielenie przerwy w okresie epidemii może złożyć tylko dyrektor zakładu karnego. Sam skazany z takim wnioskiem wystąpić nie może. Ponadto wniosek dyrektora zakładu karnego musi być zatwierdzony przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej.
Po rozpoznaniu zasadności wniosku sąd udziela skazanemu przerwy na czas oznaczony. Okres udzielonej przerwy nie może jednak trwać dłużej niż do ustania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19.
Kiedy przerwy nie można udzielić?
Przerwy nie można udzielić jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że skazany w czasie pobytu poza zakładem karnym nie będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności popełni przestępstwo, lub nie będzie stosował się do wytycznych, poleceń lub decyzji właściwych organów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 lub leczeniem zarażenia wirusem SARS-CoV-2.
Z udzielenia przerwy w powyższym trybie nie mogą skorzystać także osoby skazane za przestępstwo umyślne zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata lub za przestępstwo nieumyślne na karę przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności.
Również z przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności nie skorzystają skazani w warunkach recydywy, multirecydywy, albo którzy uczynili sobie z popełniania przestępstw stałe źródło dochodu.
Posiedzenie w przedmiocie wniosku.
W posiedzeniu w przedmiocie udzielania przerwy ma prawi wziąć udział prokurator. Złożenie przez prokuratora sprzeciwu co do wniosku udzielenie przerwy powoduje umorzenie postępowania. Ustawa nie wymaga nawet aby sprzeciw taki był uzasadniony.
Posiedzenie dotyczące wniosku o udzielenie przerwy może się odbyć przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Wówczas w miejscu przebywania skazanego w czynności tej bierze udział przedstawiciel administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego.
Brak w ustawie odpowiedzi na pytanie czy wniosek o udzielenie przerwy może zostać uwzględniony wbrew woli samego skazanego, któremu np. pozostał krótki czas do zakończenia odbywania kary i który nie godziłby się na udzielenie przerwy (?) O ile bowiem skazany może sprzeciwić się wnioskowi to jednak takie oświadczenie nie będzie wiązać sądu w takim stopniu jak analogiczne oświadczenie prokuratora.